Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), depresyon, kaygı bozuklukları, alkol ve madde kullanımı ile ilişkili problemler, evlilik içi problemler, yeme bozuklukları ve ileri düzey ruhsal bozuklukları da içeren geniş bir yelpazede etkili olduğu kanıtlanmış bir psikolojik tedavi yöntemidir. Birçok araştırma BDT ile kişinin işlevselliği ve hayat kalitesinin önemli ölçüde arttığını göstermiştir. Pek çok araştırma, diğer psikolojik terapi yöntemleri veya psikiyatrik ilaç tedavisi ile karşılaştırıldığında BDT’nin en az onlar kadar veya onlardan daha etkili olduğunu göstermiştir.
Şunu vurgulamak önemlidir, BDT ile kaydedilen ilerlemeler hem araştırmalar hem de klinik uygulamalar ile temellenmektedir. DBT, gerçek değişime yol açacak şekilde geliştirilmiş metotların kullanıldığı, bilimsel kanıtlara dayalı bir yaklaşımdır. Bu anlamda BDT, birçok diğer psikolojik tedavi yönteminden farklılaşmaktadır.
BDT, çeşitli temel prensiplere dayanmaktadır. Bunlardan bazıları:
Psikolojik problemlerin ortaya çıkmasında işlevsel olmayan veya çarpık/hatalı düşünme şekillerinin payı vardır.
Psikolojik problemlerin ortaya çıkmasında daha önceden öğrenilmiş ve işlevsel olmayan davranışların payı vardır.
Psikolojik problemler yaşayan kişiler, bu problemlerle başa çıkmanın daha iyi yollarını öğrenebilir, böylece semptomlarından kurtulabilir ve hayatlarında daha etkin bir rol kazanabilirler.
BDT’de çoğunlukla düşünce yapılarının değiştirilmesi yönünde çaba gösterilir. Bu amaçla kullanılan yöntemlerin bazıları şunlardır:
Kişinin sahip olduğu düşünme biçimlerinde probleme yol açan çarpıtmaları fark etmeyi ve bu düşünme biçimlerini tekrar ele alıp daha gerçekçi biçimde değerlendirmeyi öğrenmesi
Başkalarının davranış ve motivasyonları hakkındaki daha geniş bir anlayış kazanmak
Güç durumlarla başa çıkmada problem çözme becerilerinin geliştirilmesi
Kişinin kendi becerilerine olan güvenini geliştirmeyi öğrenmesi
BDT sıklıkla davranışsal kalıpların da değiştirilmesi için çalışır. Bu amaçla kullanılan yöntemlerin bazıları şunlardır:
Kişinin korkularından kaçınmak yerine onlarla yüzleşmesi.
Kişinin başkaları ile ilişkilerinde güçlük yaşayabileceği durumlara hazırlanması amacıyla roleplay'in (rol değişimi) kullanılması.
Kişinin zihnini ve bedenini sakinleştirmeyi öğrenmesi
Bütün BDT yaklaşımları bu yöntemleri hepsini birden kullanmaz. Psikolog ve danışan konular üzerinde birlikte çalışır ve sorun hakkında bir anlayış geliştirir ve bir tedavi yöntemi belirlerler.
BDT kişilerin kendi terapistleri olmalarına yardım etmeyi önemser. Seans içinde yapılan egzersizler ve seans sonrasında “ödev” olarak yapılan egzersizler aracılığı ile danışanların düşünce, duygu ve davranışlarını değiştirebilmelerine yarayan baş etme becerilerini geliştirmesine yardım etmeyi hedefler.
BDT terapistleri, güçlüklere geçmişte neyin yol açtığına odaklanmaktan ziyade kişinin hayatında şu anda süregelen duruma vurgu yapar. Kişinin geçmişi ile ilgili bazı bilgilere ihtiyaç vardır, ancak çalışmanın odağını asıl olarak ilerlemek ve hayatla baş etmenin daha etkin yollarını geliştirmek oluşturur.
Çeviri: Uzm. Psk. Işın Şanlı
Kaynak: APA Div. 12 (Society of Clinical Psychology)
https://www.apa.org/ptsd-guideline/patients-and-families/cognitive-behavioral
Comments